Zucht, enigzins.
Dit zal een lange post worden.

De aanleiding

Aanleiding is het bekijken van een documentaire, onlangs verschenen op Netflix, getiteld “The Great Hack”. Deze legt verbanden bloot tussen de huidige en recente politieke ontwikkelingen, als daar zijn: de verkiezing van de huidige president van de VS – u wel bekend, wie luid roept wordt gehoord, ongeacht de boodschap – en de pogingen van het VK om Europa te verlaten; anderzijds de rol daarin van grote Amerikaanse internet-gebaseerde bedrijven – tegenwoordig “tech companies” genoemd, hoewel ik die term te algemeen vind – zoals Feestboek; ten derde de rol van derde partijen, hier in het bijzonder het Britse bedrijf CA dat inmiddels is opgedoekt.
Samengevat gaat de documentaire over het volgende: het feit dat het bedrijf CA data heeft gemijnd uit FB profielen en deze info gebruikt heeft – in opdracht van bepaalde politici en andere machthebbers – om verkiezingen te beïnvloeden.
In de documentaire worden een hele lijst personen rechtstreeks met elkaar in verband gebracht, personen die het nieuws over de VS en het VK de laatste maanden en jaren domineren en waarvan de link met dit verhaal niet altijd evident is. En het blijft niet beperkt tot die beide landen, er is een veel uitgebreider donkerzwart patroon dat zich reeds geruime tijd verspreidt over de geconnecteerde wereld.

Ik ben geen journalist en heb geen achtergrond in fact checking. Toch probeer ik deze informatie zo nauwkeurig mogelijk weer te geven en daarbij links te voorzien die wijzen naar de bronnen waar ik mijn informatie heb gehaald. Zoals de filosofie wel weet blijft het debat over objectiviteit, subjectiviteit en waarheid geopend. Vreemd genoeg zit dit debat op verschillende manieren ook ergens diep verweven in heel dit relaas dat ik hier zal voeren.
Sommige van de links wijzen naar informatie die ik zelf nog niet volledig of slechts gedeeltelijk heb kunnen digesteren, maar die ik wel als betrouwbaar genoeg acht om hier te vermelden.
Bij het verzamelen van de informatie gebruik ik zeer vaak de “About” sectie op een website om in te schatten hoe geloofwaardig de bron is. Samen met de wikipedia entry van het bedrijf en google search (ja, we kunnen er niet onderuit; of toch? maar daarover later meer) bijvoorbeeld, kom je als “amateur-journalist” al heel ver.
Het ontbreken van een “About” sectie op een website is overigens ook zeer veelzeggend… Daarom dat ik met deze post ook besloten heb om zo’n sectie te voorzien op deze blog. Online privacy is één zaak, maar staan achter je boodschap is een andere en de geloofwaardigheid ervan hangt af van de verifieerbaarheid van de bron. Hiermee doorbreek ik een jarenlange overtuiging om mijn identiteit op dit internet zo anoniem mogelijk te houden. Een overtuiging die ik overigens niet opgeef, maar waar ik nu pas een noodzaak voor zie om deze in dit geval niet aan te houden.

En dan nog dit. Veel van de informatie is al veel langer bekend, maar pas nu, maanden of zelfs jaren later, beginnen de puzzelstukjes een samenhangend verhaal te vertellen. Dit dankzij onaflatende journalisten en de grotere “community” – zoals dat dan heet – van het internet zelf, alsook de tijd vereist om de consequenties te bevatten en enkele conclusies te trekken.

De documentaire

Referenties op imdb, wikipedia, netflix en sundance.

Review van de documentaire “The Great Hack” na verschijning op het Sundance filmfestival 2019.

Na verschijning op het Sundance filmfestival begin 2019 is er nog heel wat toegevoegd naar aanleiding van nieuwe informatie, zoals vermeld door indiewire:

Plenty of Sundance movies get a few tweaks after the festival. However, Karim Amer and Jehane Noujaim’s Cambridge Analytica documentary “The Great Hack” saw a whole new level of adjustment after its 2019 premiere as a work in progress, including the introduction of protagonist Brittany Kaiser — a fascinating, moody woman with a sad poker face whose true values and beliefs even she does not appear to know.

Vandaar vermoedelijk dat de versie op Netflix nu net geen 2 uur lang is.

De problemen

De hierboven vermelde Brittany Kaiser is een veelzeggende verpersoonlijking van het feit dat dit hele verhaal niet zomaar zwart-wit is in te delen, maar dat de oorzaken van de problemen die nu bovenkomen niet altijd intentioneel zijn of te voorspellen. De problemen die ik zie zijn overigens niet allemaal vervat in deze documentaire. Naar mijn mening – en ik ben allerminst alleen – zijn de gerelateerde problemen belangrijk en het zijn er veel, meer dan ik hier opnoem:

• gebrek aan online privacy, maar ook offline, denk maar aan publieke camera’s en “smart home” technologieën
• online privacyschendingen door bedrijven, maar ook door black hat hacking
• het businessmodel van Silicon Valley, namelijk persoonlijke data – in welke vorm dan ook – gebruiken voor winstbejag
• ontbrekende regulering voor multinationals die zich onttrekken aan nationale rechtsystemen
• minachting van bedrijfsleiders voor de rechten en rechtsystemen van hun eindgebruikers
• gebrek aan transparantie van bedrijven
• massale verspreiding van desinformatie, al dan niet gericht en bewust
• auteursrechten voor alle mogelijke publicatievormen – ook persoonlijke data – en hoe ermee om te gaan (zelf quote ik hier ook enkele bronnen)

Maar de belangrijkste die ik nu tijdens dit schrijven kan bedenken zijn deze:

• de bedreiging van de werking van democratie, door het manipuleren van verkiezingen en het voeren van online campagnes en ronduit propaganda en desinformatie, zelfs flagrante leugens, via social media kanalen die persoonlijk gericht zijn en onzichtbaar van buitenaf
• machtsverschuiving van overheden naar bedrijven
• online censuur door overheden en bedrijven
• bewust gecreëerde ongelijkheid en discriminatie (als vrouw zou ik hier vermoedelijk expliciet het schenden, ontbreken en negeren van vrouwenrechten vermelden)
• het triomferen van het rechtse gedachtengoed en de verharding van de wereld, in de hand gewerkt door globalisering en de snel groeiende informatietechnologie die de capaciteiten van zijn makers in mijn ogen reeds overschrijdt; in dat opzicht zijn de zo gevreesde gevaren van artificiële intelligentie (AI) reeds werkelijkheid geworden
• gebrek aan emotionele intelligentie en regelrechte apathie van machthebbers, zij het bedrijfsleiders, politici of andere invloedrijke personen

En dan is er ook nog de volgende gedachte, die mij ten zeerste tegen de borst stuit en alle alarmbellen van onrechtvaardigheid laten donderen:

De “tech companies” eigenen zich de facto het recht en de macht toe om te bepalen wat het begrip vrije meningsuiting inhoudt, door zelf als bedrijf te bepalen wie er kan publiceren op hun platformen en wat er gecensureerd wordt.

Ze erkennen daarmee niet dat hun platformen wegens grootte en impact de facto publieke ruimte is geworden. Noch vertonen ze de nederigheid die hoort bij grote verantwoordelijkheid en macht, ondanks de alombekende boodschap die bovendien in hun eigen vertrouwde omgeving is ingebouwd en die bij zowat elke IT engineer vroeg of laat op een Linux systeem wordt getoond, telkens ze het “sudo” commando uitvoeren om root privileges te verkrijgen.
De derde uit deze lijst is een quote, gekend van de stripfiguur Spiderman, die elke systeembeheerder in IT uit het hoofd – en zo zou moeten, ook uit het hart – kan opdrammen:

We trust you have received the usual lecture from the local System Administrator. It usually boils down to these three things:

#1) Respect the privacy of others.
#2) Think before you type.
#3) With great power comes great responsibility.

Het is voor mij een herontdekking dat die eerste uit de lijst hier ook zo van toepassing is. Het tweede lijstelement treedt de Feestboek CEO trouwens ook ongegeneerd met de voeten vind ik, in de zin van dit meer dan een uur durende interview van vox op het podcast kanaal “Recode” van Kara Swisher, waarin hij “moving forward” blijkbaar belangrijker vindt dan software te schrijven die vrij is van bugs.
Dit interview bevat overigens een zeer veelzeggend terugkerend fenomeen, waarbij de vraag “how do you feel” herhaaldelijk enkel wordt beantwoord met de repliek “I think that”. Hierop werd ik gewezen in deze video – die overigens zelf een absolute must-see is – op de site van womenintheworld, met onder andere Kara Swisher en Carole Cadwalladr.

Dat alles is bekeken vanuit een west-Europees gepriviligeerd perspectief, dus ik onderbelicht mogelijks andere belangrijke problemen, zoals dat het geval was voordat ik de documentaire heb gezien die de aanleiding van deze post heeft gevormd. Op globale schaal denk ik nog aan:

• het in de hand werken van totalitarisme
• het mogelijk maken van “surveillance capitalism”
• het gevaar van AI, maar niet op de manier die we hadden verwacht

Hoog tijd dat ik eindelijk eens 1984 en Lord of the Flies onder de loep neem.

De rol van AI

Over artificiële intelligentie (AI) wil ik toch nog een en ander kwijt. Er leeft de vrees – bij sommige de hoop – dat we met de ontwikkeling van AI tot een punt zullen komen dat we een artificiële intelligentie creëren die ons menselijk intellect ver achter zich laat, zelfs ons geheel van samenwerkende individuen overschrijdt en die zich dan, gedreven door andere motieven die we zelf niet kunnen inschatten of begrijpen, ons direct of indirect schade zal berokkenen. Mogelijks analoog aan een mens die zich verhoudt tot een mierennest of een wespennest en dat nest achteloos en zonder schuldgevoel vertrappelt of verdelgt, al dan niet intentioneel.

Bovendien zou deze ontwikkeling van zo’n “Artificial general intelligence” (AGI) niet teruggedraaid of gestopt kunnen worden. Hier valt nog veel meer over te zeggen en over AI in het algemeen, waarschijnlijk doe ik daarover ooit nog eens een aparte post.
In elk geval heeft elke tot nu toe ontwikkelde AI een specifieke taak, bijvoorbeeld gezichtsherkenning, maar reiken de capaciteiten niet verder dan dat en is de mening verdeeld onder experten of we de ontwikkeling van AI moeten vrezen.

In de context van de documentaire echter, zelfs zonder AGI, lijkt het mij dat het internet, of eerder zijn gebruikers en vooral misbruikers, het gevreesde effect van AGI reeds tot stand heeft gebracht, met behulp van verschillende specifieke AI, in de vorm van het in de hand werken van totalitarisme.

Daarom ben ik van mening dat de zo gevreesde gevaren van AI reeds werkelijkheid zijn geworden – in de vorm van het in de hand werken van totalitarisme – en dus niet op de manier waarop we die hadden verwacht, namelijk in de vorm van AGI.

In een poging om te achterhalen of iemand anders ook van die mening is vond ik nog dit uitstekende artikel, geschreven door een AI onderzoeker van Amnesty International. Opvallend vind ik dat in dit artikel geen enkele keer de term AI wordt vermeld, maar ik vermoed dat hierover nog wel een en ander zal geschreven worden wanneer er meer tijd is geweest voor reflectie. Het artikel heeft ook een follow-up die poogt de oorzaken van het hele probleem te benoemen en daar acties tegenoverstelt.

Ik denk ook dat het gevaar van AI momenteel eerder schuilt in het feit dat men deze op een onverantwoorde en onvoorzichtige manier gebruikt.

Wie wel de gevaren van AI in deze context benoemt, is Mozilla, heb ik pas later in mijn zoektocht ontdekt, in zijn – of beter gezegd haar – Internet Health Report met een sectie over AI. Hierover later meer.

Op dezelfde manier vind ik dat vele Silicon Valley bedrijfsleiders – maar ook overheden en nog ontelbaar veel meer andere internationale bedrijven die big data en AI gebruiken – zich roekeloos en onervaren het recht toe-eigenen om dit potentiële gevaar naar eigen goeddunken en “vermogen” te misbruiken. Dit artikel van bizcommunity heeft het over een probleem van leiderschap, niet van data:

The Great Hack: A leadership, not data, crisis

Het is ijzingwekkend als je wat dieper inzoomt op alle mogelijke bedrijfsmodellen en data-doeleinden die er bestaan en die een niet bepaald rooskleurige toekomst voorspellen. Anderzijds hebben AI en big data natuurlijk ook hun enorme voordelen. Dit artikel van DZone legt kort hun intieme verband uit.
Maar het is duidelijk dat militaire toepassingen en de mogelijkheid van overheden om hun bevolking te bespioneren en controleren (denk maar aan China, of moeten we het niet zo ver zoeken?) meer dan voorhanden zijn en dat het winstbejag van grote bedrijven geen scrupules heeft wat betreft “negatief” gebruik van de technologie.

We hebben reeds een soortgelijke crisis meegemaakt met de ontwikkeling van de atoombom.

Het is tijd dat bedrijfsleiders inhoud geven aan het holle zinnetje “I take full responsibility” dat steeds weer herhaald wordt na een zware fout die vermeden had kunnen worden, mits voldoende verantwoordelijkheidsgevoel. Als er geen verandering optreedt in bedrijven of zoals in dit geval het bedrijf de wetten naast zich kan neerleggen, dan is zo’n betekenisloze “excuus” ontoereikend en moet het overtredende gedrag met andere middelen gestopt worden. Op welke manier is nu de huidige prangende vraag.

Bezinning komt niet altijd, maar wel altijd ná de feiten.

De boodschap

Ondanks dat er al veel over geschreven is, blijft een deel van de boodschap toch onderbelicht naar mijn gevoel. Een boodschap die ik zelf pas recent begin te begrijpen en die gedeeltelijk geformuleerd wordt in de ondertitel van dit artikel van Vice, namelijk het business model van Silicon Valley:

The real ‘hack’ isn’t Cambridge Analytica, Facebook, or the 2016 election. It’s the system that made our data tragedies inevitable.

De andere onderbelichte boodschap – en de belangrijkste van de twee naar mijn mening – is het tweede deel van de titel van deze zeer straffe Ted talk van Britse onderzoeksjournaliste Carole Cadwalladr:

Facebook’s role in Brexit — and the threat to democracy

Die ik vanaf nu overigens ten zeerste bewonder, als journaliste, als vrouw, maar misschien nog het meeste als gewetensvolle oprechte persoon die nog in staat is tot verontwaardiging en de veroorzakers daarvan erop wijst, ondanks het afstompende effect van de voortdurende stroom van negatief nieuws.
Het is ook onder andere mijn verontwaardiging en verantwoordelijkheidsgevoel die mij ertoe aanzetten om deze post te schrijven, ongeacht het aantal lezers.

De oorzaak

Onlangs heb ik een Chromebook gekocht. Dit is een laptop waarop het besturingssysteem van Google is geïnstalleerd dat is gebaseerd op zijn Chrome browser, een alternatief voor Windows of Linux bijvoorbeeld, hoewel dichter aanleunend bij de functionaliteiten van een tablet dan een volwaardige laptop. Natuurlijk bevat een Chromebook alle applicaties van het ecosysteem van Google. Bovendien, net als bij Android, Google’s besturingsysteem voor tablets en smartphones, wordt je verplicht om een google account te gebruiken om je aan te melden op je apparaat. Met die google account heb je dan automatisch “toegang” tot alle applicaties uit het ecosysteem, in het bijzonder Gmail, de email service van Google.

Telkens je de Chromebook gebruikt, ben je ingelogd met je google account en daarmee ook automatisch in Gmail, van zodra je de Chrome browser opent. De Chromebook voorziet net als in de Chrome browser een manier om “incognito” te browsen. Op die manier kan je surfen zonder ingelogd te zijn in Gmail en andere Google services en zou Google in principe je surfgedrag niet “kunnen” volgen om te registeren welke websites je bezoekt bijvoorbeeld.

Zelfs zonder de incognito modus te activeren kon je, tot voor kort, op de website van Gmail uitloggen uit je google account in de browser, terwijl je Chromebook wel nog diezelfde google account gebruikte als login op je computer zelf in het bestruringssysteem.
Een dag of twee nadat ik de documentaire had gezien, merkte ik dat dit plots niet meer mogelijk was. Op de website van Gmail was de “afmelden” optie simpelweg verdwenen. Ik ben niet de enige die zich hierover druk maakt.

Het probleem is namelijk dat Google je hiermee essentieel verplicht om je identiteit, via je google account, online altijd zichtbaar te maken, bij elke surfsessie op het internet met een Chromebook.

Tenzij je expliciet de incognito modus opent, wat ook inhoudt dat je enkele functionaliteiten niet kan gebruiken.
Zo goed als zeker zal Google je binnenkort ook proberen verplichten om, op andere besturingssystemen dan Chrome OS, in te loggen met een google account voordat je kan surfen met de Chrome browser. Het wordt je overigens al veel langer haast opgedrongen om bij gebruik van Chrome, op die andere besturingssystemen, je steeds aan te melden met je google account. Hoewel je tot nu toe nog steeds de optie hebt.

Op Android daarentegen ben je van begin af aan verplicht geweest om altijd ingelogd te zijn met je google account, op dezelfde manier als Google dit nu stilzwijgend doorvoert op zijn Chromebooks.
Hierbij moet ik Apple het voordeel van de twijfel geven, hoewel ik er mij geen illusies over maak dat de data die via al hun apps beschikbaar is – en eveneens altijd gelinkt aan je Apple account – bij elk gebruik even gretig wordt verzameld. Dit is het eerste zoekresultaat dat ik verkrijg wanneer ik de zoektermen “apple collect data via apps” ingeef in google search:

We may collect information regarding customer activities on our website, iCloud services, our iTunes Store, App Store, Mac App Store, App Store for Apple TV and iBooks Stores and from our other products and services. 5 days ago
Legal – Privacy Policy – Apple

https://www.apple.com › legal › privacy › en-ww

Anderzijds hoor je Apple niet vermeld worden in de recente schandalige privacy schendingen en bij het nalezen van hun website ben ik geneigd ze wat meer krediet te geven:

If we use third-party vendors to store your information, we encrypt it and never give them the keys.

Je zou je haast gaan afvragen of dit de typisch hogere prijs van hun producten gedeeltelijk rechtvaardigt. Meteen gevolgd door de realisatie van alle nadelen van hun gesloten ecosysteem, waar ze in dit geval wel potentieel een privacy-voordeel mee bereiken.

Hier is nu het dubbele aan de hele zaak. Hoewel sommge “tech bedrijven” – in het bijzonder Google – enerzijds security promoten (Project Zero is ook in hun eigen belang), advocaat zijn voor een veiliger web en uitgebreide privacy en security opties voorzien in hun producten, gedeeltelijk ook gedreven door GDPR, doen ze in de praktijk net het omgekeerde door alle mogelijke persoonlijke gegevens van de gebruikers van hun producten (essentieel de hele wereld, u en ik incluis) te verzamelen. Dit met de belofte om die data enkel te gebruiken voor “het goede”, zijnde:

Google’s Corporate Mission Statement
Google’s corporate mission is “to organize the world’s information and make it universally accessible and useful.” Ever since its beginnings, the company has focused on developing its proprietary algorithms to maximize effectiveness in organizing online information. Feb 13, 2019
Google’s Mission Statement and Vision Statement (An Analysis …

panmore.com › google-vision-statement-mission-statement

En hoewel ik die boodschap nog steeds geloof, is het onvermijdelijk dat in een bedrijf van wereldschaal er andere belangen zijn beginnen spelen na hun enorme en snelle groei meteen na de lancering van google search in 1997. Het is interessant om de geschiedenis erop na te lezen en vast te stellen dat Google pas daarna, in 1998, is opgezet:

The Google company was officially launched in 1998 by Larry Page and Sergey Brin to market Google Search, which has become the most used web-based search engine.

Het hele business model is echter het maken van winst, initieel in 1998 door het verzamelen van de data gegenereerd door anonieme zoekopdrachten en die data te verkopen aan andere bedrijven om zo gerichte reclameboodschappen te tonen bij elke zoekopdracht in google search. Dit is een model waarbij ik mij erger aan de reclame, maar waar ik hun standpunt wel kan begrijpen.
Ergens onderweg, ik vermoed met de oprichting van Gmail in 2004, heeft Google dat model echter gewijzigd door data te gebruiken die persoonlijk is. Zo goed als alle andere Silicon Valley bedrijven hebben verder gebouwd op dat nieuwe model.

Het is volgens mij vanaf dan dat het fout is beginnen gaan.

Wie had echter toen kunnen voorspellen dat dit zou leiden tot een ondermijning van democratie en een totalitaire staat in de hand zou werken?

Misschien enkel George Orwell…

Enigzins verrassend – of niet -, er zijn er nog, hierover later meer.

De hele Silicon Valley business is er ook in gespecialiseerd om marketing technieken, verleiding en gebruiksvriendelijkheid in te zetten om je te binden aan hun producten, zodat je – hoewel je ergens wel weet dat je jouw privacy opgeeft – toch beslist om hun producten te gebruiken, wegens alle voordelen en gebruiksgemak. Vandaar trouwens mijn negatieve kijk op marketing en reclame, die een hele historiek hebben om je openlijk of subversief proberen te manipuleren.
Iedereen heeft inmiddels deze slogan al wel eens gehoord:

If you’re not paying for the product, you are the product.

De oorsprong van deze slogan bestaat echter al veel langer dan het internet.

Als er één ding is dat we leren van de geschiedenis, dan is het dat we niet leren uit de geschiedenis.

Actie

Je informeren

Ten eerste vind ik het absoluuut nodig om je hierover te informeren. Vandaar ook dat ik deze blogpost wil schrijven, ook voor mijzelf om mijn gedachten hierover te ordenen en mijn gedachtengangen te documenteren. De volledige blogpost bevat zeer veel links en het is zeer tijdrovend om al deze informatie te verwerken. Echter, de twee volgende links zijn voor mij een absolute must om te zien:

• de documentaire zelf, te zien op netflix, maar ik hoop en vermoed ook spoedig op vrtnu, gezien de impact en het belang van deze informatie
• de Ted talk van Carole Cadwalladr

Vervolgens deze video met een panelgesprek van vier journalistes, waaronder Carole Cadwalladr en gemodereerd door Kara Swisher. Ten slotte ter referentie de kanalen van deze beide journalistes:

• https://www.theguardian.com/profile/carolecadwalladr
  het hele verhaal, chronologisch, gezien vanuit Britse hoek
• https://www.vox.com/recode-decode-podcast-kara-swisher
  complementair aan het Britse verhaal, gezien vanuit de VS

Wetgeving

Deze blogpost van Amnesty International stelt alvast enkele maatregelen voor en linkt op zijn beurt naar dit artikel van Elizabeth Warren, huidige presidentskandidate voor de democraten in de VS voor de verkiezingen van 2020.

Empathie

Dit bedoel ik in een ruime zin. Zoals eerder al vermeld vind ik dat het de meeste machthebbers ontbreekt aan voldoende empathie. Niet alleen voor andere mensen – in het bijzonder voor mensen met een lagere sociale, economische of intellectuele status -, maar ook voor planten en dieren; zelfs onze leefomgeving. Getuige de zo goed als onaangepakte klimaatverandering.
Meer aandacht voor empathie is trouwens niet alleen nodig voor machthebbers, dit is volgens mij nodig voor iedereen. Het is al eerder geopperd door verschillende personen en bij deze een link naar de blog van een hoogleraar waarin te lezen staat dat Denemarken een vak empathie heeft ingevoerd op school. Eindelijk wat goed nieuws.

Een boek dat ik iedereen kan aanraden is Emotionele intelligentie : emoties als sleutel tot succes van de psycholoog Daniel Goleman. Ik merk dat er al verschillende bijgewerkte versies van bestaan ondertussen. Zonder te beweren dat “succes” – dat op zich is ook een blogpost waard, misschien komt die er nog – het doel dient te zijn en dat we emotionele intelligentie als hulpmiddel kunnen gebruiken om “succesvol” te zijn, herinner ik mij de inhoud van het boek als een verklaring waarom mensen met een hoger of beter ontwikkeld EQ beter “slagen” in het leven als mens.

Over empathie en de visie van Silicon Valley daarop, valt overigens heel wat te vertellen. Hier enkele links naar artikels die ik zelf nog eens grondiger wil lezen:

• A Lack of Emotional Intelligence is Fueling Misogyny and Racism at Google — and Across Silicon Valley
• deze blogpost behandelt het onderwerp “empathie” zeer uitgebreid en gedetailleerd en hoewel de auteur van zichzelf beweert dat hij geen talent heeft, lijkt hij mij alle talenten te hebben die nodig zijn om in Silicon Valley te overleven, maar dat niet te beseffen of erkennen en daardoor juist een voorbeeld van hoe Silicon Valley denkt – precies, denkt en niet voelt -, namelijk met een hoog IQ een laag EQ; maar het is waar wat hij schrijft, namelijk dat je je EQ kan trainen en het siert hem dat hij de moeite doet; ik loop hier het risico dat ik deze persoon verkeerd inschat natuurlijk en nu ik alles een tweede keer lees, denk ik inderdaad dat ik mij heb vergist en mijn mening gebaseerd heb op, zo lijkt het mij, de haast obsessieve mate van detail en volledigheid van zijn artikel (en misschien nog het meeste de foto bovenaan en het streven naar “succes” dat hij etaleert op zijn website); kenmerken (behalve die foto en het steven naar “succes” dan, hoop ik) die ik zelf ook vertoon nu ik deze zin afmaak in de vroege uren… een spiegel is er niets tegen;
  ik denk dat deze zinnen eigenlijk meer zeggen over mijzelf dan over deze persoon en over de moeilijke verhouding die ik heb tot het begrip “succes”; het onderbewuste loert steeds om de hoek
• de term “emotionele intelligentie” is niet altijd zo bekend, zoals in dit verhaal ook weer blijkt, vandaar dat onderwijs volgens mij een belangrijke rol heeft te spelen, al is het maar om iedereen te laten weten dat het bestaat, zodat ze er iets mee kunnen doen
• pijnlijk om dit te lezen, waaruit blijkt dat emotionele intelligentie geen hoogtij lijkt te vieren in Silicon Valley
• enigzins verontrustend: Silicon Valley Is Trying (and Failing) to Automate Human Empathy
• Millennials lack the ’emotional intelligence’ to run businesses, says former Airbnb boss
• ook “Uncle” Bob Martin heeft wat zinvols te zeggen over de jonge onervaren mannelijke populatie aan programmeurs in Silicon Valley, de geschiedenis hierover en de implicaties ervan; en ook nog wat goede raad
• onder andere over hoe exacte wetenschap boven de humane wetenschappen wordt gezet (IQ boven EQ) en dat het leven geen optimalisatieprobleem is dat je met technologie kan oplossen: The problem with tech people who want to solve problems

En tot slot het belangrijke onderscheid tussen empathie en sympathie, hier zeer helder uitgelegd door Brené Brown, een onderzoekshoogleraar maatschappelijk werk. Daarbij kan ik ook haar Ted talk over “De kracht van kwetsbaarheid” niet weglaten.

Software om je privacy te beschermen

Er zijn wel degelijk andere organisaties die een andere koers willen varen en dat al geruime tijd doen. Toegegeven, ik wist dit tot voor het schrijven van dit artikel niet. Of was ik het vergeten, gebrainwashed door de marketing van de grote “tech bedrijven” met hun “gratis” en gebruiksvriendelijke producten?

Dat er mogelijkheden zijn om je privacy te beschermen, ja, daar was ik van op de hoogte. Zo is er de search engine DuckDuckGo als alternatief voor google search. Ze publiceren hun boodschap ook zeer kort en helder via deze webpagina.
Op het eerste zicht lijkt het mij onmogelijk dat een ander bedrijf een service kan leveren die kan tippen aan die van Google, omwille van de enorme financiële middelen die die laatste kan inzetten. Deze alternatieven voeren een strijd als David tegen Goliath. Maar het tij lijkt nu mogelijk wat te keren voor hen, of tenminste de kans ervoor wordt iets groter. Bovendien lijkt DuckDuckGo even goed tekst, afbeeldingen, video’s en andere data te kunnen doorzoeken, dus mijn eerste idee dient daarover bijgesteld te worden.

Interessant wordt het als je de missie en motivatie achter zulke projecten leest. Dit heeft DuckDuckGo te melden:

You deserve privacy. Companies are making money off of your private information online without your consent.

At DuckDuckGo, we don’t think the Internet should feel so creepy and getting the privacy you deserve online should be as simple as closing the blinds.

Herinnert iemand zich nog Mozilla Firefox? Zelf ben ik een tijdje geleden hoofdzakelijk Chrome gaan gebruiken omdat die op dat moment een pak sneller was. Daarmee heb ik echter heel wat voordelen mee de deur uit gegooid besef ik nu. Tijd om die terug als standaard browser te gebruiken!

Voor wie nog zou twijfelen, dit is wat Mozilla belooft:

Mozilla maakt browsers, apps, code en hulpmiddelen die mensen voor winst stellen.

Onze missie: het internet voor iedereen open en toegankelijk houden.

Er zijn er die al veel eerder de overstap gemaakt hebben van Chrome naar Firefox en terecht uiteraard. In het VK is dat al een jaar geleden doorgedrongen heb ik de indruk:

The Today Show: Does Mozilla Firefox hold the answer to better internet security and user control?

Middenin die vorige video geeft Mitchell Baker, oprichtster van de Mozilla Foundation en een vrouw – toevallig of niet? –, aan dat zij de huidige problemen reeds 10 jaar geleden hebben zien aankomen. En dat terwijl ze ook middenin Silicon Valley zijn gestationeerd:

The organization is currently based in the Silicon Valley city of Mountain View, California, United States.

Nog zo’n “toeval” overigens is dat de Mozilla Foundation geen bedrijf is en dus geen winstoogmerk heeft:

The Mozilla Foundation (stylized as moz://a) is a not-for-profit organization that exists to support and collectively lead the open sourceMozilla project.

Wat voor mij bijvoorbeeld nog een struikelblok is, is dat je vanuit Firefox niet kan casten naar een Chromecast apparaat, een product van Google inderdaad, hoewel hieraan wordt gewerkt. Het is natuurlijk perfect mogelijk om de Chrome browser exclusief te gebruiken voor casten, eventueel in incognito modus, en voor de rest enkel Firefox te gebruiken.

Het is denk ik op die manier dat we een bepaald gebruiksgemak moeten afwegen tegen het opgeven van onze privacy. Je zou kunnen zeggen dat voor jou persoonlijk privacy niet belangrijk is, maar besef dat je hiermee eigenlijk indirect bijdraagt aan het in de hand werken van totalitarisme.

Iedereen heeft hierin zijn verantwoordelijkheid te dragen en het is niet zo gemakkelijk om enkel een handvol bedrijven alle schuld te geven.

Mozilla is werkelijk een voortrekker en ik ben haast beschaamd dat ik al deze informatie nu pas lees. Zo publiceert de organisatie jaarlijks een Internet Health Report, waarin bijvoorbeeld deze dingen te lezen staan:

• https://internethealthreport.org/2019/understand-the-issue-decentralization-2/
• https://internethealthreport.org/2019/how-the-biggest-internet-companies-make-money/
• https://internethealthreport.org/2018/too-big-tech/
• het eerder vermelde https://internethealthreport.org/2019/lets-ask-more-of-ai/

Die laatste link vat de AI problematiek goed samen in deze quote:

How can we as a public make choices and engage with technology we don’t yet understand?

Een ander veelbelovend product voor email dat privacy respecteert is ProtonMail, met wortels in CERN in Zwitserland, waar ook essentieel het internet is ontstaan met de creatie van het Word Wide Web door Tim Berners-Lee. In tegenstelling tot Mozilla is ProtonMail geen non-profit organisatie en halen ze hun inkomsten uit betalende gebruikers die meer functionaliteit krijgen dan gratis gebruikers zoals hier te lezen.

Je kan enkele parallellen zien met het jonge Google van 1998, maar er zijn ook verschillen. Ik denk dat je iedereen het voordeel van de twijfel moet geven en zulke initatieven dankbaar moet steunen en tegelijkertijd op hun woord wijzen indien het de verkeerde kant zou uitgaan. Zo goed als zeker formuleer ik dit hier veel harder en wantrouwiger dan ProtonMail verdient. Ook dat is een van de gevolgen van de hele saga. Vertrouwensbreuk die leidt tot ongegrond wantrouwen.

Maar je hebt nu eenmaal inkomsten nodig om iets te kunnen maken en daarbij komt inherent het risico dat de winstbelangen een eigen leven gaan leiden. Ik denk dat dit in de menselijke natuur zit en dat dit een van de lessen is waar we ons nogmaals van moeten vergewissen.

Het is soms (vaak?) frustrerend om te moeten opboksen tegen entiteiten met onmetelijk (of is dat omdat we hen die geven?) meer macht, waardoor het moeilijk is om steeds het “juiste” pad te kiezen. Hier zien we dat ook Mozilla hiervan niet gespaard blijft:

With Firefox OS, Mozilla gets a little dirty to clean the mobile web

Het initatief voor Firefox OS als antwoord op Android is inmiddels stopgezet, ging dan even verder als het B2G OS project, maar het lijkt erop dat ook dat is stopgezet. De reden is dat Mozilla momenteel meer focus wil leggen op de fundamenten van zijn Firefox browser, namelijk de browser engine Gecko.

Concrete tips

Wat kan je doen om je te beschermen tegen derde partijen die je privacy schenden?

• hoofdzakelijk Firefox gebruiken om te surfen op het internet

De redenen hiervoor zijn hierboven reeds vermeld. Hier kan je Firefox downloaden.

• verschillende accounts voor verschillende doeleinden

Als je bijvoorbeeld een Gmail account “mijn.naam” voor privé-email gebruikt en een andere account “bla.spam” enkel gebruikt om online aankopen te doen, dan kan Google je data in verband met aankopen niet automatisch koppelen aan jouw persoonlijke data die zich in de emails van de account “mijn.naam” bevindt.

• een ad blocker gebruiken

Je kan, gedeeltelijk althans, verhinderen dat je data wordt verzameld door derde partijen tijdens het surfen door het gebruik van ad blockers in je browser. Hoe online tracking precies werkt, heb ik nog niet in detail uitgezocht, maar hier vind je denk ik een volledige uitleg. Het zit hem in ieder geval allemaal in de cookies waarvan je tegenwoordig zoveel irritante meldingen krijgt, als gevolg van GDPR. Het probleem is dat je haast een security expert moet zijn om volledig te begrijpen op welke manier je allemaal blootgesteld kan worden aan security issues, waaronder online tracking.
Het kan zijn dat uit dat artikel blijkt dat “verschillende accounts gebruiken voor verschillende doeleinden” weinig helpt, maar ik gebruik die techniek al jaren en ontvang zeer weinig spam op mijn persoonlijke email account, ook niet degene die Gmail reeds zelf heeft gefilterd.

• incognito (Chrome) of privé (Firefox) surfen

In combinatie met andere tips de sterkste maatregel, denk ik.

• uitloggen uit accounts wanneer je die niet gebruikt

De hele reden waarom de Silicon Valley producten er alles aan doen om je steeds ingelogd te houden, is dat ze dan het beste jouw data kunnen verzamelen en aan jouw identiteit linken.
Door uit te loggen uit je accounts verhinder je hen om je data, zowel persoonlijke data als algemeen surfgedrag en de lijst van bezochte websites, eenvoudig te kunnen achterhalen.

• niet alle eieren in dezelfde mand leggen

Als je enkel Google producten gebruikt, of enkel Apple producten, dan is het des te gemakkelijker voor Google of Apple om al jouw persoonlijke data te verzamelen. Deze kritiek kan tegen Apple geuit worden omdat ze een zeer gesloten ecosysteem van applicaties hebben. Google laat hierin veel meer vrijheid, maar probeert je op andere manieren te verleiden om zoveel mogelijk van zijn eigen producten te gebruiken.
Hoe meer applicaties je gebruikt van hetzelfde bedrijf, hoe nauwkeuriger dat bedrijf jou kan profileren op basis van de data die jij hebt verschaft in al die applicaties. Niet alleen data zelf, maar ook metadata.

Welke maatregelen zijn in deze context niet voldoende ?

• sterke paswoorden helpen in dit geval niet

Sterke paswoorden beschermen je tegen kwaadwillige derde partijen die bijvoorbeeld de gegevens van jouw account willen stelen.

In de context van deze blogpost zijn het echter de bedrijven zelf waar je een account hebt die misbruik maken of laten maken van jouw persoonlijke data. Die bedrijven hebben helemaal geen paswoord nodig om jouw data te bekijken, want je hebt zelf beslist om je data aan hen toe te vertrouwen, gezien je bij hen een account hebt aangemaakt.
Eigenlijk vertrouw je er daarbij op dat ze jouw data niet misbruiken of laten misbruiken door derde partijen, maar dat is nu net wat er momenteel aan het licht is gekomen. Dit soort informatie is wat je in “de kleine lettertjes” kan lezen en waar iedereen zomaar OK op klikt en op vertrouwt.

Dat gezegd zijnde is het absoluut zeer belangrijk om sterke paswoorden te kiezen en bovendien zoveel mogelijk verschillende paswoorden voor verschillende accounts; ook een manier om niet alle eieren in dezelfde mand leggen.

• een vpn gebruiken helpt ook meestal niet

Een virtual private network, kortweg vpn, gebruiken is een manier – in deze context – om het internet te bereiken via een derde partij, namelijk via vpn servers die behoren tot de vpn service waarvoor je je hebt opgegeven. Analoog aan een bank bijvoorbeeld waar je je geld aan toevertrouwt om transacties mee te doen met derde partijen, is een vpn service een partij die jij beslist te vertrouwen om je via hen naar het internet te connecteren op websites van derde partijen. Het is dan ook logisch dat een vpn service betalend is, want een gratis vpn service zou geen incentive hebben om jouw vertrouwen te respecteren.
Oppassen voor gratis vpn dus, dat is meestal niet aan te raden. Een bank – een “goede” althans – is ook gratis, maar een bank maakt wel winst aan de intrest van het geld dat jij bij hen plaatst op een rekening bijvoorbeeld. Een gratis vpn service verdient aan jou geen geld en dus is het waarschijnlijk jouw data waarin die geïnteresseerd is. Dit is eigenlijk een ander voorbeeld van misbruik van persoonlijke data of metadata waarover heel deze blogpost gaat.

Dit gezegd zijnde kan vpn een belangrijk middel zijn om je anoniem op het internet te begeven. De websites die je via deze vpn bezoekt kunnen jouw IP-adres en bijhorende locatie niet achterhalen, ze zien enkel het IP-adres van de vpn server die je gebruikt. Die vpn server kan zich in het buitenland bevinden – hiervoor wordt een vpn ook typisch gebruikt – waardoor je soms websites kan bezoeken die geblokkeerd zijn in jouw eigen land, of waardoor jij een website misleidt omdat die website enkel het IP-adres kan zien van de vpn server en niet jouw persoonlijke IP-adres.
Op basis van jouw IP-adres kan een website dus achterhalen waar jij je bevindt en beslissen om jou geen toegang te geven tot de website, een pratijk die geoblocking wordt genoemd. Met een vpn kan je zo’n websites dus misleiden en je voordoen als zijnde van een ander land.
Jouw IP-adres waarmee je op het internet wordt herkend krijg je overigens van de internet service provider (ISP), in België tegenwoordig bijvoorbeeld Telenet of Proximus.

Een vpn maakt je eigen IP-adres en locatie dus anoniem op het internet, maar alle data die je ingeeft op de websites die je bezoekt kunnen – net als zonder een vpn – nog steeds op dezelfde manier verzameld worden. Als je via een vpn je emails van Gmail bekijkt, dan kan Google nog steeds al jouw gegevens verzamelen en lezen alle derde partijen – adverteerders vooral – die Google heeft toegelaten ook zonder problemen mee.
Er zijn vpn services die extra diensten voorzien om dat tegen te gaan, analoog aan ad blockers in een browser, maar enkel de vpn technologie zelf biedt dus geen soelaas.

Een van de betere vpn services legt hier uit hoe het werkt en waartegen het je wel en niet beschermt. Merk ook op dat websites die https gebruiken, net als vpn, je niet beschermen tegen het soort datalekken die we hier willen vermijden. Https is hoofdzakelijk bedoeld om te verhinderen dat derde partijen meeluisteren naar de data die je over het internet verzendt. Beide technologieën versleutelen jouw data over de onbeveiligde wegen van het internet.
Https zorgt ervoor dat niet iedereen op het internet kan meeluisteren, behalve de eindbestemming, namelijk de website die je bezoekt en de derde partijen die die website heeft toegelaten.
Vpn versleutelt op dezelfde manier ook jouw data tot aan de vpn server, maar niet verder, dus niet tot aan de eindbestemming. Omdat jouw ISP op die route ligt, kan deze dus niet meeluisteren. Het is daarom dat vpn vaak wordt gebruikt in landen als China waar de overheid zijn burgers censureert en afluistert via de ISP’s die zich in het land zelf bevinden.

• surfen met een Tor browser helpt ook niet

Net als vpn kan Tor browsing je identiteit, in de vorm van je IP-adres, verbergen op het internet. Maar om dezelfde redenen als voor vpn is Tor browsing geen bescherming tegen derde partijen die jouw data meelezen wanneer de website die je bezoekt dat toelaat. In de Tor browser gebruik je – paradoxaal genoeg – best geen ad blocking plugin, zoals hier wordt uitgelegd:

Tor has a reputation as the most privacy-minded browser out there, but it doesn’t block ads by default. But while Tor still displays ads, those ads won’t be able to track you, which is a plus.

Tor browsing is een drastische maatregel die meestal – gelukkig – niet nodig is. Het verschil tussen vpn en Tor browsing wordt hier uitstekend uitgelegd. Op de website van het Tor project vind je ook meer uitleg:

So I’m totally anonymous if I use Tor?
No.

Wat je van dit alles zeker moet onthouden is de volgende ontnuchterende boodschap:

De data die je aan websites verschaft, daar ben je volledig zelf voor verantwoordelijk en geen enkele technologie zal je hierbij volledig kunnen helpen.

Je hierbij laten helpen door AI kan mogelijks tot een gevaarlijke cirkelredenering leiden.

Mijn eindbeschouwingen hierover

Het is mijn mening dat het nodig is om dit alles van een zo breed mogelijk perspectief te bekijken in een poging om de best aansluitende conclusies te trekken en de gevaren zo goed mogelijk te proberen inschatten.

Geschiedenis

Als we reageren met gelatenheid zal de geschiedenis ons die lessen later wel leren. In bepaalde opzichten hebben we daarvoor echter geen tijd en kunnen we ons dat niet veroorloven. Ik denk, én ik voel, zo aan dat apathie hierover ons weleens zeer duur zou kunnen komen te staan. En niet in de economische zin van het woord.
Het is belangrijk dat we reflecteren over wat het betekent om mens te zijn en in dat opzicht kan ik de bestseller Sapiens van Yuval Noah Harari niet warm genoeg aanbevelen. Nu ik zelf – letterlijk bij het schijven van deze woorden in deze zin – zijn wikipedia pagina bekijk, besef ik dat ik absoluut ook zijn beide vervolgboeken moet gaan lezen. En een oogopslag later – “performing a search on the shoulders of giants” – naar zijn website doet mij inzien welke nederige rol ik hier speel én te spelen heb, bij het schrijven van deze blogpost, wanneer deze quote en de blik van de man zelf mijn blik kruist:

“History began when humans invented gods, and will end when humans become gods”

Yuval Noah Harari

Dank hierbij aan mijn vriend T. die mij meermaals de deur opent naar de belangrijke lessen van de geschiedenis. Dank ook aan mijn vriend M. die hem daarin in meerdere opzichten complementeert in minstens drie betekenissen van het woord.

Filosofie

Aan het begin van deze post vermelde ik het debat over objectiviteit, subjectiviteit en waarheid binnen de filosofie. Hoewel zeer geïnteresseerd moet ik hierbij aangeven dat ik helemaal niet belezen ben in de filosofie, slechts oppervlakkig. Bij het aanvatten van hogere studies heb ik een keuze gemaakt tussen wiskunde, filosofie, fysica en informatica. (Hierover vermoedelijk ooit meer in een andere post.) Filosofie heeft het daarbij inderdaad niet gehaald, maar de keuze voor wiskunde verwacht ik niet in een levenstijd ooit te betreuren.
Hoewel visies zullen blijven verschillen – en dat ook een sterkte is -, zullen we hier toch zonder voldoende geruststellende zekerheid een consensus moeten vinden, gezamelijk of gedreven door de meerderheid, in de vorm van de durf om de huidige patstelling te verlaten, en dat democratie noemen. Het is maar de vraag of we een beter systeem kunnen verwachten.

Misschien komt de wiskunde ons daar ooit wel in tegemoet, zoals de grote wiskundige logicus Kurt Gödel in de 20ste eeuw ook het vaarwater van de filosofie betrad met zijn Onvolledigheidsstellingen. In dat laatste geval leverde dit een “negatief” antwoord op de 2de van 23 wiskundige – toenmalig allemaal openstaande – vragen van een andere wiskundige mastodont: David Hilbert. Eén van, als niet de laatste van, de universele wiskundigen, eenvoudigweg omdat het vakgebied vanaf toen onnavolgbaar verder gegroeid is, net zoals elk ander vakgebied dat inmiddels doet.
De betekenis van “negatief” wordt zowel in connotatie als in formeel wiskundige en logische zin van het woord door wiskundigen, filosofen en daarbuiten in twijfel getrokken:

In the 1930s, Kurt Gödel and Gerhard Gentzen proved results that cast new light on the problem. Some feel that Gödel’s theorems give a negative solution to the problem, while others consider Gentzen’s proof as a partial positive solution.

Opmerkelijk voor het bewijs van, en antwoord op, een wiskundige stelling, geformuleerd in de meest pure en formele vorm van menselijk denken. Over Gödel en zijn stellingen kan niet anders dan nog een uitgebreide blogpost komen – om meer dan slechts enkele redenen – en ik ben verbaasd dat ik nu nog steeds nieuwe inzichten hierover opdoe en hopelijk zal blijven doen. Sommige interpretaties van Gödel’s Onvolledigheidsstellingen voorzien wiskundigen overigens ook, op een niet onverschillende manier, van een onuitputtelijke stroom van nieuwe wiskunde. Een idee dat gevolgen heeft voor de zoektocht in de fysica naar een Theorie van Alles. Maar ik wijk af…

Ik wilde hier ook nog het vooruitgangsoptimisme, de maakbaarheid van de mens en het kapitalisme vermelden, ideeën waar Silicon Valley op voortsurft, maar die misschien stilaan toe zijn aan vervanging.

Een verfrissende filosofische kijk wordt verschaft door Alain de Botton, die inmiddels is uitgemond in een heuse School of Life, zich wereldwijd aan het verspreiden tot in eigen land toe. Twee van zijn “essayistische” boeken heb ik reeds mogen genieten en ik merk dat hij ondertussen niet heeft stilgezeten.
Ik heb reeds verwezen naar een nood aan onderwijs over emotionele intelligentie en ik kan hierbij vaststellen dat de Botton hiervoor en voor algemene levensfilosofie een overvloed aan waardevol cursusmateriaal aan het fabriceren is. Misschien een idee om in de – en waarom niet zeer nabije – toekomst leiderschap te verbinden aan de voorwaarde om in enkele van deze vakken te slagen…

The human condition

Er bestaan zeer uiteenlopende drijfveren in het leven van een mens. Het lijkt mij dat 3 van de 16 opgenoemde motieven uit deze lijst – Order, Power, Vengeance – vallen onder wat we verstaan als “negatief” en de andere 13 als “positief”. De neiging naar controle – macht met een negatieve connotatie – zie je reeds bij babies wanneer deze hun eerste pogingen doen om hun omgeving naar hun hand te zetten.
De overlevingsdrang en neiging tot zelfbehoud zijn verder zeer sterke instincten, hoewel er beschreven wordt dat zelfs dieren die soms lijken te doorbreken. Het lijkt mij dat controle hierin een sleutelrol speelt, maar dat we in de loop der tijd, in onze groei als soort – en daarbij het ontstaan van ethiek en moraliteit -, meer en meer gedwongen zijn om de afweging tussen kwaliteit en kwantiteit van levensjaren te gaan maken en daarmee hebben aangeleerd om controle niet altijd na te streven.

In die zin denk ik dat de praktijken in Silicon Valley, bijvoorbeeld, getuigen van een lacune van de capaciteit om controle los te laten. Controle biedt ons anderzijds ook zoveel potentiële en aanlokkelijke voordelen, die bijvoorbeeld Elon Musk drijft – het is zeker niet zijn enige motief – in zijn initiatieven, waarvan hier een ervan zeer uitvoerig en diepgaand is beschreven door Tim Urban. Een bron die veel van mijn ideeën zoals geuit in deze blogpost heeft gevoed.
Hoewel enorm interessant, heeft het lezen van dat verslag mij een tijd geleden wel enkele dagen vereist. Nooit gedacht dat deze blogpost zo uitvoerig zou worden, maar ik kan mij wel vinden in de psychologie van Urban, bijvoorbeeld in deze boeiende Ted talk.

Als je de blog van Tim Urban hebt gelezen over Elon Musk en de verbanden met AI, dan begrijp je dat de drang van de mens – hij is niet alleen – om een Homo Universalis te worden, zou kunnen worden ingelost door AI en Neuralink. Een manier om de groei van de complexiteit in onze leefwereld te bevatten – in meerdere betekenissen -, gezien controleren geen optie meer lijkt te zijn.

Volgens Michio Kaku ervaren we momenteel de groeipijnen naar een Type I beschaving. Hier bespreekt hij de verschillende gezichtspunten over AI van de Feestboek CEO en van Elon Musk, een debat dat alle experten van AI verdeelt.

Zo is de menselijke wereld momenteel dus ook verdeeld over talrijke onderwerpen en we zijn allemaal betrokken partij of we het nu willen of niet. En één ervan is het nooit eindigende conflict tussen het eerder vermelde “negatief” en “positief”. Goed en Kwaad. Een strijd waarin het soms nodig is om een standpunt in te nemen en ik vind dat het momenteel zeer hard nodig is om dat te doen.

Soms is het nodig je te verzetten tegen wat je denkt én voelt dat niet juist is en moet je bereid zijn om daar opofferingen voor te maken.

Met deze woorden rest mij niets meer dan te verwijzen naar deze epische filmscène van The Lord of the Rings, waar mijn haren telkens weer van gaan rechtstaan en een weergave is van wat als levend wezen misschien onze grootste vergeten waarde is, de kracht van emotie.